Sarajevo: waar werelden samenkomen
De Bosnische hoofdstad is een bestemming die je vanaf het eerste moment grijpt. Fascinerend, veelzijdig en indrukwekkend. Getekend door culturen en historie blijft Sarajevo je verrassen. De turbulente geschiedenis geeft de locals de kracht om weer die florerende, levendige stad van weleer te worden tussen het pracht van de Dinarische Alpen. Op zoek naar een boeiende stedentrip die geen moment verveelt, dan is Sarajevo zeker voor jou weggelegd. Hier ga je zonder twijfel terug komen als je eenmaal kennis hebt gemaakt. Kortom, wat te doen tijdens je eerste bezoek aan deze wereldstad?
De levendige stad van weleer zal je jezelf misschien afvragen? Ja, want Sarajevo is altijd al een belangrijke bestemming voor reizigers geweest. Een druk bezocht handelscentrum tijdens de Ottomaanse en Hongaars-Oostenrijke overheersing. Iets wat door de eeuwen heen altijd is gebleven ondanks een diversiteit aan machthebbers. Juist die diversiteit aan culturele invloeden vind je overal terug. Helaas kwam de stad dertig jaar geleden letterlijk onder vuur te liggen tijdens de Bosnische Burgeroorlog. De vele littekens tekenen Sarajevo nog altijd, echter het sterke karakter is altijd overeind gebleven.
Historisch centrum
Het kloppende hart van de stad vind je aan de oostkant van het centrum. Dit is het oude gedeelte wat stamt uit de Ottomaanse tijd. Gezellige kiezelstenen winkelstraatjes waar diverse winkeltjes zich afwisselen met gezellige restaurants en shisha lounges. Duik de kleine steegjes in op zoek naar verrassingen om vervolgens uit de komen op Baščaršija plein. Dit is de oude bazaar, wat wordt gezien als het historisch en cultureel centrum van Sarajevo. Centraal op dit plein is de Sebilj-fontein omringt door de vele duiven. Iemand die van deze fontein drinkt komt zeker een keer terug naar de stad, zo luid de mythe.
Temidden van het oude stadsdeel staat de Gazi-Huzrev-Beg Moskee. De grootste moskee van het land en één van de belangrijkste Ottomaanse bouwwerken. Deze plek is overdag vrij te bezoeken, maar houdt rekening met de Islamitische gelovigen die er komen om te bidden. Tijdens de dienst is een bezoek dan ook niet gewenst. Daarnaast is het belangrijk de juiste kleding te dragen. Zo moeten schouders en knieën bedekt zijn. Vrouwen zullen een hoofddoek moeten dragen. Het nemen van foto’s wordt niet gewaardeerd.
Yellow Fortress
Wil je Sarajevo eens goed in je opnemen, wandel dan vanuit het oude centrum naar het gele fort (Zuta Tabija). Zorg daarbij voor voldoende lekkers uit de winkeltjes. Hoewel het fort zelf niet heel bijzonder is, is het uitzicht geweldig. En daar wil je best wel even wat tijd voor uittrekken met een hapje en een drankje. Prima plek voor een spontane picknick. Zorg wel voor goede wandelschoenen, want de weg er naar toe is een stevige kuitenbijter heuvel op. Neem er dan ook rustig de tijd voor. Dit fort was onderdeel van de verdedigingslinie met de nodige kanonnen om zo te kunnen strijden tegen de Hongaars-Oostenrijkse troepen. Het fort werd meerdere keren verwoest, maar ook weer herbouwt. Nu is het vooral één van de prachtige uitzichtpunten van Sarajevo.
Olympische stad Sarajevo
De vergezichten over de stad vervelen nooit. Aan de zuidkant van het oude centrum vind je de nieuwe kabelbaan die je naar de Trebevic-berg brengt. Het vertrekpunt is prima te bewandelen en wanneer je eenmaal zit kan je alvast genieten van het uitzicht. Je vindt hier ook één van de belangrijkste trekpleisters, waar ook de locals graag komen: De oude Olympische bobsleebaan. In 1984 was de Bosnische hoofdstad gastheer van de Olympische spelen. Ondanks dat de baan tijdens de oorlog flink beschadigd is, wordt het door de lokale bevolking gekoesterd. Sterker nog, het is een waar kunstwerk geworden met de vele street art die er te vinden is. Het leuke is dat als je na een tijdje terugkeert in Sarajevo de kunstwerken weer heel anders zijn.
De bobsleebaan is niet het enige wat over gebleven is uit het Olympische jaar. Een stuk ten zuidwesten van Sarajevo ligt het skigebied waar het schansspringen werd gehouden. De oude springschansen staan er nog altijd, evenals het vervallen Olympische Hotel Igman. Hoewel minder artistiek als de bobsleebaan is het zeker wel een plek die het bezoeken waard is. De omgeving is prachtig en het is een prima plek om tot rust te komen of om juist te sporten. Is het je eerste bezoek aan Sarajevo, dan is het aan te raden alleen hier heen te gaan als je voldoende tijd hebt. Je kan er alleen met de auto komen en neemt wel wat tijd in beslag. Ben je er alleen een (lang) weekend, blijf dan vooral in de hoofdstad zelf want daar valt meer dan genoeg te ontdekken.
Bistrik Toren
Vanaf de Bobsleebaan is het een kleine wandeling naar de verwoeste Bistrik Toren. Deze stamt uit de Tweede Wereldoorlog, toen gebouwd vanwege de strategische ligging. Na de oorlog deed het dienst als observatorium, maar er blijf weinig meer van over tijdens de Burgeroorlog. Wederom een plek met fenomenaal uitzicht over Sarajevo. Maar let op, het beklimmen van de toren is op eigen risico.
Wie dan nog zin heeft in een flinke wandeling kan vanaf dit punt naar beneden lopen terug naar het centrum. Zorg wel dat je dan voldoende drinken en ook wat eten bij je hebt, want met de bobsleebaan en deze wandeling ben je zo een paar uur onderweg.
Impact Burgeroorlog
De belegering van Sarajevo duurde ruim drie jaar. Ondanks de bombardementen en sluipschutters probeerden de mensen met gevaar voor eigen leven een zo normaal mogelijk bestaan te leiden. Heel veel andere keus hadden ze niet, want er was slechts één manier om de stad uit te komen: via The tunnel of Hope. Deze 760 meter lange tunnel lag onder het vliegveld (in handen van de VN) door en kwam uit in een huis. Vanuit daar kon men het ‘vrije’ deel van Bosnië in vluchten. De prijzen om de tunnel te gebruiken waren enorm hoog, velen konden dat niet betalen.
Het huis waar de tunnel op uitkwam is nu een museum. Een deel van de tunnel is bewaard gebleven. Het ligt een flink stuk buiten het centrum. Als je zelf geen vervoer hebt, dan kan je met georganiseerde tours er naar toe. Ga je wel op eigen gelegenheid dan is de entree 10 KM, omgerekend ongeveer 5 Euro. In het museum worden videobeelden en nieuwsberichten getoond over hoe het er aan toe ging tijdens de oorlog. Bij de entree vind je overigens één van de vele “red roses”. Plaatsen waar granaten zijn ingeslagen en mensen om het leven zijn gekomen. De plaats van impact is rood geschilderd als een soort roos. Door heel Sarajevo zijn deze te vinden.
Wil je een compleet beeld krijgen van de Burgeroorlog, bezoek dan ook de musea Galerija 11/07/95 en Museum of Genocide. Eerstgenoemde geeft inzicht in de val van Srebrenica, de tweede een meer algemeen beeld van de verschrikkelijke Burgeroorlog. Zeer heftig, het zal je ongetwijfeld aangrijpen, maar absoluut een must visit tijdens je bezoek aan Sarajevo.
Waar het oosten het westen ontmoet
Naast het historische centrum heb je ook het moderne gedeelte. De twee lopen naadloos in elkaar over “Where the East meets the West” op Ferhadija straat. Het nieuwe gedeelte is de hippe winkelstraat van Sarajevo waar voor elk wat wils wat te shoppen valt. Halverwege kan je een stop maken bij de Heilige Hartkathedraal. Het ontwerp van dit kerkgebouw is gebaseerd op de Notre Dame in Parijs. Het eerder genoemde Galerija 11/07/95 bevindt zich overigens naast deze Kathedraal.
Mocht je inmiddels trek gekregen hebben van het wandelen en alle indrukken, dan is het kleurrijke Klopa een aanrader. Dit restaurant bevindt zich nabij de Kathedraal. Een veelzijdige kaart om uitgebreid te eten of voor een snelle hap. Wanneer je de winkelstraat verder uitloopt kom je uit bij Vječna Vatra, de eeuwige vlam van Sarajevo. Dit gedenkteken is op 6 april 1946 ingewijd ter nagedachtenis aan de militaire en burgerslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.
Tips en praktische zaken
Het allerbelangrijkste voor een bezoek aan Sarajevo is het nemen van tijd. Niet alles ligt op wandelafstand of kost je een goede wandeling. Zeker in het centrum is het vooral leuk om na de nodige indrukken een terrasje op te zoeken om de sfeer van de stad eens goed in je op te nemen. Ben je niet in staat om veel te wandelen, is er genoeg keuze aan georganiseerde tours om toch alle highlights van de stad te ervaren. Dit gaat veelal met comfortabel busvervoer.
Wat is goed om te weten en welke tips kan je meenemen op je reis:
- De beste Ćevapčići eet je bij Ćevabdžinica Željo – deze gekruide worstjes van gehakt eet je met pitabrood, ui, sla, ajvar en/of kajmak. Ben je niet vegetarisch, dan is je bezoek aan Sarajevo niet compleet zonder dit gerecht gegeten te hebben.
- Bosnische koffie drinken kan op vele plekken, maar het idyllische theehuis Tzirlo is daar uitermate geschikt voor.
- Goed lokaal eten kan je in het centrum bij restaurant Dveri. Naar Bosnische begrippen iets prijziger, maar een uitstekend restaurant. Wil je juist meer van Sarajevo zien, pak dan een taxi naar restaurant Kibe Mahale en dineer met uitzicht over de stad.
- Hoewel de Balkan bekend staat om het eten van vlees, zijn er voor vegetariërs uitstekende restaurants te vinden. Restaurant Karuzo is absoluut aan te raden.
- Waar te overnachten in Sarajevo? Wie van comfort houdt met uitstekend ontbijt gaat naar Hotel Colors Inn. Voor de budgetreiziger is Hostel Franz Ferdinand een zeer goede optie. Wie graag ruimte wil dichtbij het centrum moet vooral een appartement boeken bij City Break Apartments. Schroom ook vooral niet om te vragen om informatie of hulp, want de Bosniërs zijn ontzettend gastvrij en behulpzaam.
- Wanneer locals je hulp aanbieden, dan doen ze dat vanuit gastvrijheid. Daar hoeven ze niets voor terug te krijgen. Sterker nog, wanneer je ze er voor wilt betalen of iets terug wil geven kunnen ze dat als een belediging zien.
- Rechtstreeks vliegen op Sarajevo kan met Wizzair vanaf Eindhoven, echter wel alleen op dinsdag, donderdag en zaterdag. Vanaf Dortmund zijn er elke dag mogelijkheden, behalve op zondag. Liever vliegen vanaf Schiphol? Dan kan met Austrian Airways of Lufthansa. Dit zijn wel vluchten met een tussenstop/overstap. Deze vluchten zijn doorgaans ook een stuk prijziger dan bij Wizzair. Let bij Wizzair op de handbagagevoorwaarden.
- In Bosnië kan je prima met je pinpas of credit card betalen. Het land is geen EU-lid, dus zorg dat je wel je pinpas kan gebruiken buiten de EU. Als je pinautomaten gebruikt, let op dat elke geldopname geld kost tot soms wel € 5,-. Gebruik de pinautomaat van een bank en niet de Euronet automaten. Laatstgenoemde zijn namelijk het duurste als het gaat om pinkosten en wisselkoersen.
Het allerbelangrijkste…ga Sarajevo vooral zelf ervaren. Laat je verrassen, want deze stad heeft mijn hart gestolen.
Heb je suggesties of vragen voor me?
Heb je bijvoorbeeld zelf een Vogelfotografiehut waar je een beleving over geschreven wil hebben of andere suggesties dan wel vragen? Laat het mij weten! Datzelfde geldt voor bepaalde bestemmingen en reistips. Ik help je graag.